25 oktober 2025

Opinie

Kieswijzer 2025: ongevraagd advies van Jonet en Bloom

Opinie

Op wie zal ik nu weer stemmen? Wat te doen in deze verwarrende tijden?  Als voor u de vraag centraal staat ‘hoe kijken ze naar antisemitisme, veiligheid en Joods leven? En wat vinden de partijen van Israël en Gaza’? Dan is de kieswijzer van Jonet heel handig. In een notendop stelde de Jonetredactie een overzicht op per partij in volgorde van de huidige verdeling van de Tweede Kamer.  In deze kieswijzer lezen we over Israël en … [Lees verder]

Bijna middeleeuws dispuut over apostelen, evangelisten en Israël

Opinie

Christenen zouden niets moeten zien in de moderne staat Israël. Waarom? Omdat het Nieuwe Testament helemaal niets zegt over (het verlangen naar) een Joodse staat nadat de Romeinen daar rond het jaar 70 een einde aan hadden gemaakt. Aldus professor Hans van Oort op de presentatie van zijn boek Israël? Wat Jezus, apostelen en evangelieschrijvers werkelijk zeggen. Van Oort stelde dat ook de Joodse volgelingen van Jezus een nieuwe Joodse staat hebben afgewezen. Het boek … [Lees verder]

Weerstand en opstaan. Rav Doron Perez geeft het voorbeeld 

Opinie

Ondanks de problemen waren de dagen van Rosj Hasjana indrukwekkend mooi. De sfeer was intens.  Wat me opviel: bij verschillende gebeden huilde letterlijk de halve sjoel. Vooral bij die passages waarin we zeggen dat God beslist wie er zal leven en wie zal sterven. Als je (klein)kinderen hebt die vechten in Gaza, begrijp je hoe diep dit raakt. Heel Israël voelt het, want iedereen kent wel iemand die dit jaar niet thuis was met Rosj … [Lees verder]

Joseph Beuys en het wegkijk-antisemitisme 

Beeldende kunst en fotografie

De ‘genialiteit’ van de Duitse taal Joseph Beuys (1921-1986) was een raadselachtige man met heel veel invloed in de Duitse kunstwereld.  Wie bijna alles van hem heeft gelezen, weet dat hij diep in zijn hart een door en door gelovige volgeling was van Rudolf Steiner (1861-1925). Hij was dus een antroposoof in hart en nieren.  Joseph Beuys probeerde het weleens met een grapje weg te wuiven: „Mysteries vinden plaats in het Centraal Station en niet … [Lees verder]

Academic Freedom in Dutch Universities includes Jews and Israeli scholars? 

Midden-Oosten

Academic freedom is one of the noble ideas that sustains scholars within their institutions. Salaries may not be high, but the freedom to think, speak, and create without borders is our food, our work, and our passion.  But in turbulent times — in the 1940s, and again in 2025 — this freedom is tested. For Jews, Israelis or Zionists, the basic principle of academic freedom has turned into a system of double standards. Invitations are … [Lees verder]

Nieuws

Midden-Oosten

Deugdzaamheid is geen moed. Boycots zaaien verdeeldheid en zijn anti-academisch, aldus professor Roitman

De beslissing van de Universiteit van Amsterdam om ‘voor onbepaalde tijd’ niet meer samen te werken met Israëlische universiteiten wordt geprezen als een ‘ethische beslissing’. * Volgens mij gaat het niet om een stem voor vrede, maar om het etaleren van moraliteit. Echte moed betekent dialoog financieren, humanitair onderzoek steunen en mensen aan beide kanten van een conflict helpen.  Een verklaring publiceren, zoals deze decanen en het College van Bestuur hebben gedaan? Dat is makkelijk. … [Lees verder]

Midden-Oosten

Noem een ​​hond een kat en in een getraumatiseerd land kun je winnen

Na twee jaar oorlog kunnen de Israëliërs eindelijk rustig slapen. Geen inkomende raketten, niet uit Gaza en zelfs niet uit Jemen. De Houthi’s zijn hun belofte nagekomen om hun raketten en drones op te slaan na de wapenstilstand tussen Israël en Hamas. De Amerikaanse president Donald Trump is de tovenaar van deze wapenstilstand en premier Benjamin Netanyahu is nu zijn populaire lijfeigene in Israël. Trump wist ongetwijfeld tijdens zijn toespraak ‘einde van de oorlog’ in … [Lees verder]

Midden-Oosten

Na de vreugde komt de vraag: wijst het bestand met Hamas de weg naar een vreedzaam Midden-Oosten?

Uitbundiger dan ooit viert Israël de terugkeer van twintig levende gegijzelden uit de tunnels van Hamas.  Het is een injectie van hoop en trots voor het door de oorlog verscheurde en getraumatiseerde Joodse land. Het begin ook van bezinning en herstel van de wonden van Israëls langste oorlog.  De weerslag van deze oorlog op de Israëlische politiek, met verkiezingen in 2026 in het vooruitzicht, is onvoorspelbaar.   In zijn beslist unieke rede in het plenum van … [Lees verder]

Kunst & Cultuur

Elsje Fiederelsje en het Kinderkoor van Jacob Hamel 

Geschiedenis

Bij mijn zoektocht in archieven naar puzzelstukjes over het leven van Han Hollander kwam ik veel interessante omroepzaken tegen. Mijn onderzoek resulteerde vorig jaar in mijn boek: Han Hollander, de eerste radiostem van het Nederlandse voetbal, zie hieronder.   Die puzzelstukjes waren soms niet of nauwelijks te relateren aan mijn hoofdpersoon, maar ze leverden – oneerbiedig gezegd – interessante en soms aandoenlijke ‘bijproducten’ op. De echte onderzoeker werkt, denk ik, heel efficiënt en laat zich … [Lees verder]

Waar ooit een huis was, poëzie na 7 oktober

Israël div

Poëzie is als muziek: zij vindt haar weg naar ons hart langs ondoorgrondelijke wegen. In poëzie past meer werkelijkheid dan in de meest genuanceerde beschrijving. Poëzie heeft het vermogen om geen kant te kiezen, om meer dan één waarheid tegelijk naast elkaar te laten bestaan. Afgezien daarvan: mensen schrijven gedichten zoals vogels zingen. Niet ergens om, maar omdat het nu eenmaal in hun opwelt, even onweerstaanbaar als tranen of een lach. Genuine poetry can communicate before … [Lees verder]

Joseph Beuys en het wegkijk-antisemitisme

Geschiedenis

Joseph Beuys kwam door toeval mijn leven binnenlopen.  Ik was docent kunstgeschiedenis aan de universiteit in Nijmegen. Daar kwam ik in contact met Hans van der Grinten, een Duitse kunstverzamelaar uit Kranenburg bij Kleef en destijds conservator aan het Nijmeegs Museum Commanderie van Sint Jan.  We raakten bevriend en op zekere dag in 1991 verraste hij me met een telefoontje: Of ik aan de universiteit wilde blijven of zin had om als adjunctdirecteur het nieuwe … [Lees verder]

Emmy Andriesse, de bekendste oorlogsfotografe van Nederland, hoofdpersoon in overtuigende roman van Brigitte de Swart

Beeldende kunst en fotografie

Als er een Käthe Kollwitz van de fotografie bestond, dan heette ze Emmy Andriesse. Net als Kollwitz, de Duitse beeldende kunstenares, was sociaal onrecht een kernthema van de joodse Andriesse. Beide kunstenaars werden gecanceld door de nazi’s. Vernieuwend was Emmy Andriesse omdat ze dit socialistisch maatschappijbeeld combineerde met een realistische, niet esthetiserende, blik op de fotografie. Zij werd er wereldberoemd mee, vooral in fotografisch en sociaal-bewogen Nederland. Tegen opkomend fascisme Andriesse (1914 – 1953) deed … [Lees verder]

If It Was Me, de vraag zonder antwoord van beeldend kunstenaar Amos van Gelder  

Kunst en Cultuur

De visionaire kunstenaar Amos van Gelder nam een zeer gedurfde beslissing toen hij de ‘slechteriken’ integreerde in zijn recente grote tentoonstelling: Between You and Me – Memory Boxes. Hij was open en eerlijk tegenover ons – cameraman-regisseur Michael Ballak en mij, Erga Netz, producent-regisseur-editor – terwijl we zijn creatieve proces volgden voor de één uur durende documentaire: If It Was Me. We willen het onmenselijke niet humaniseren. In het algemeen hebben we liever een duidelijke … [Lees verder]

uit alle tijden

Emotionele diepte van het Israëlisch-Palestijnse conflict bepaalt naderende verkiezingen  

Midden-Oosten

‘Ik geloof in de goedheid van de mens, maar dat gaat niet op voor het Midden-Oosten,’ aldus Yair Lapid, Israel’s interim-premier, in een vraaggesprek op 25 september jl. met dagblad Ha’aretz.  De politieke vertaling van deze opmerking is dat voor Lapid veiligheid en territoriale ambities een hogere prioriteit hebben dan een vredesregeling met de Palestijnen. Een Palestijnse staat: ja, maar dan op  harde veiligheidsvoorwaarden voor de staat Israël zoals die ook in de Oslo-akkoorden van 1993 zijn … [Lees verder]

Shlomo Steinshnajd uit de Oekraïne vindt nieuw leven in Ashdot Ya’akov

Nieuws

De laatste tijd denk ik regelmatig aan Shlomo Steinshnajd uit de Oekraïne. Ik ontmoette hem voor het eerst in 1976 toen mijn vriendje Yaron (nog steeds mijn levenspartner) mij meenam om zijn grootouders te ontmoeten in kibboets Amiad. Sabba Shlomo was een kleine gespierde man van 66 jaar die naast het werk in de kibboets zijn eigen vruchtenwijn brouwde volgens oud Oekraïens recept. De flessen lagen te gisten onder zijn bed en natuurlijk mocht (moest) … [Lees verder]

Alfred Edelstein: Het jodendom is de schatkamer van de mooiste verhalen

Kijk- en Luistertips

‘Al die verhalen hebben een link met de Nederlandse samenleving’, zo zegt Edelstein in het boeiende gesprek dat hij voerde met Bart Wallet en Natascha van Weezel in hun podcastserie Wallet & Van Weezel. Deze verhalen laten het hele palet zien van vierhonderd jaar Nederlandse geschiedenis, met al haar welvaren en de donkere hoofdstukken. Onlangs ging Edelstein met pensioen na jarenlang de Joodse Omroep te hebben gediend als directeur en later als hoofdredacteur van de … [Lees verder]

Wordt de PvdA Judenrein?

Nieuws

Onderstaand artikel Oorlog in het Midden-Oosten wordt splijtzwam bij fusie PvdA en GroenLinks schreef Jurriaan Fransman in maart 2025. Dat was ruim voor het recente GL/PvdA-congres waar de motie Piri voor een totale wapenembargo van Israël met ruime meerderheid werd aangenomen. Fransman* gaat hier in op de verschillende, historisch gegroeide, standpunten over Israël binnen GL/PvdA die – zo voorspelde hij correct – konden leiden tot een uitloop van Joodse PvdA-leden.  Oorlog in het Midden-Oosten wordt … [Lees verder]

Ondermijning Israëlische democratie brengt steun uit Washington in gevaar

Midden-Oosten

De Amerikaanse president Joe Biden schijnt er zeker van te zijn dat bitterscherpe kritiek op de ‘meest extreme regering in Israël’ hem geen Joodse stemmen zal kosten bij de presidentsverkiezingen in 2024. Het is van groot belang daar even bij stil te staan. Ik ken de Amerikaanse binnenlandse politiek heel goed en weet uit ervaring dat de Joodse stem in Washington kan beslissen wie er in het Witte Huis komt en wie niet. De grote, … [Lees verder]

Verschillende auteurs vertellen over het Tora-gedeelte dat deze week wordt gelezen en geven hun eigenzinnige interpretatie

Noach, het verhaal van uitersten, van tegenstellingen en binariteit

Met enthousiasme vernam ik dat Parasjat Noach aan mij was toebedeeld. Het is een alom bekend verhaal waarbij het vooral lijkt te gaan om een gemoedelijke samenkomst van schattige dieren in een grote houten ark. De parasja heeft een spectaculaire, haast Disney-waardige verhaallijn. Tegelijkertijd kunnen we er praktische lering uit trekken voor ons hedendaags bestaan. De parasja beschrijft een opeenvolging van uiteenlopende gebeurtenissen. Zo wordt aangegeven dat de aarde op dat moment de slechtheid zelve is (Gen. 6:11), waardoor God een algehele vernietiging voor ogen blijkt te hebben (Gen. 6:13). Bij wijze van uitzondering wordt Noach bevolen een ark te ... [Lees verder]

Blijf op de hoogte

Iedere vrijdagochtend een e-mail met de nieuwste artikelen van De Vrijdagavond in je mailbox ontvangen? Schrijf je hieronder in.

Nieuw op De Vrijdagavond

MbII essays

De glimlach verdween van hun gezichten

MbII-essays ‘Scheuren in de Naoorlogse Ethiek‘ in samenwerking metDe VrijdagavondThema: Israël: garantie of risico?Essay van Frits Barend Tot 7 oktober 2023 kon je in het hoogseizoen uit wel zes vluchten per dag kiezen om van Amsterdam naar Tel Aviv ... [Lees verder]